آناهیتا ، فرشته آب
نظر به اهمیت آب در میان ایرانیان باستان و تقدسى که برای آن قایل بودند، مظاهر و معدبودهایی براى آن متصور بوده و به احترام و ستایش
آن میپرداختند. چنانچه ایرانیان ( آناهید ) یا ( آناهیتا ) را الهه و فرشته یا گماشته آب دانسته و پیوسته مورد ستایش قرار میدادند. این
فرشته در کیش زرتشت و در اوستا بسیار مورد احترام بوده و پرستش او به ویژه پس از زمان اردشیر دوم (قرن چهارم پیش از میلاد ) درمیان ایرانیان رواج یافته بود ….
آناهید در اوستا مرکب از آن ، علامت نفی و آهیته ، به معناى آلوده و در کل به معنای نا آلوده و پاک آمده است . این نام در کتاب مقدس صفت فرشته اى است مؤنث که نگبان آب بوده و مخفف آن ناهید است .همچنین در اساطیر آمده است :
او ناهید یا آناهیتا زنی نیرومند ، سپید ، زیبا و خوش اندام است با کفشهایی زرین و کمربندی در میان و جبه ای پر بها ، پرچین و زرین در بر . او برسم در دست ، گوشواره ای زرین بر گوش و تاجی با یک صد گوهر بر سر دارد . او در میان ستارگان به سر برده و گردونه اوذرا چهل اسب نر میبرند . که باد، باران ، ابر و تگرگ هستند . باید برای پیروزی بر دیوان و دشمنان از او یاری خواست .
اهمیت آب و فرشمته آن در اساطیر، آداب اجتماعى و باورهای مذهبى مردمان آن روزگار باعث، شده بود تا ستایشگاههای بزرگی براى نیایش ناهید بر پا شود که از مهمترین آنها میتوان به معبد آناهیتا واقع در شهرستان کنگاور استان کرمانشاه اشاره نمود که امروزه بر اثر ناسازگاریهای طبیعت و سهل انگاری مردمان قسمت عمده آن از بین رفته و در حال حاضر تنها ۱۶ ستون ازستونهای باشکوه آن به یاری کند و کاشهای باستانشناسی بیرون آمده است .
افزون بر این، بسیاری از بناهای کهن نظیر پلهای دختر و قلعههای دخترکه در سراسر فلات پهناور ایران ساخته شده است با نام دختر آمده که به نوعی اشاره به همان باور خدای آب یا آناهیتا بوده است ، بگونه ای که سازندگان بناها ، به منظور در امان ماندن دست ساختههایشان از بلایاى طبیعى و دست اندازىهای بشرى، آنها را به خداى آب یا آناهیتا مى سپرد ه اند و یا معابد گوناگون، چون معبد ناهید استخر، مربوط به عصر ساسانی و یا معبد شیز در آذربایجان که همگی به خدای آب سپرده شده اند و پس از حمله اعراب هم نست به آتشکدهها کمتر مورد آسیب قرارگرفته و گوشههایی از آنها تا زمان حال هم باقى مانده است، همگى نشانگر اهمیت وجایگاه ویژه ای است ویژه اى است که مردمان آن روزگاربه آب و آناهیتا قائل بودند.
قابل ذکراست که اعراب، خود نقش و اهمیت آب را خوب مى دانسته و بدین سبب به آناهیتا پرستشگاههاى برپا شده برای آن کمتر از دو الهه اعتقادی دیگر ایرانیان یعنى اهورامزدا و میترا حساسیث نشان مى دادند.
ناهید و مهر دو ایزدى بودند که از دوره هخامنشى اهمیت و قدرتی روزافزون یافتند و مظهر نیروهاى سه گانه روحانى، ارتشتارى و تولید گردیدند.
اهمیت آب و فرشته آن در میان زرتشتیان به گونه اى است که تولد موعود و ناجى آنها نیز به واسطه آب ممکن خواهد شد. چنانکه درمورد تولد سوشیانت موعود مورد انتظار زرتشتیان، گفته شده است که در آخر دوازدهمین هزاره، دوشیزه اى از خاندان بهروز در دریاچههامون خود را مى شوید و آبستتن مى شود، که در نتیجه ازاو سوشیانت، آخربن آفریده اهورامزدا روى به جهان خراهد نمود و چون به سن سى سالگى رسید، امانـت رسالتش، یعنى مزدیسنا به وى واگذارمى شود. در آن روز خورشید در وسط آسمان بى حرکت میماند و بدین گونه ظهور سوشیانت به جهانیان بشارت داده خواهد شد